A. Sumber-sumber “resmi” Gubernemen
1. Laporan Umum (Generale
Missiven) Gubernur Jenderal VOC, Willem van Outhoorn tertanggal 19 Februari
16971
--- Willem van Outhoorn adalah
seorang yang lahir di Larike, jazirah Leihitu Pulau Ambon, pada 4 Mei 1635 dan
putra dari Cornelis Willemzs van Outhoorn2, orang yang pernah
menjadi Opperhoofd VOC Larike (1633 -16413) dan Gubernur VOC Banda
(1647-16534).
Willem van Outhoorn menjadi
Gubernur Jenderal VOC pada periode 1691 – 17045, menggantikan
Johannes Camphuys (1684-16916) ---
Pada Laporan Umum Gubernur
Jenderal ini, disebutkan secara eksplisit tentang telah dibangunnya sebuah
benteng baru bernama Duurstede di tebing (klip) Saparoua. Juga disebutkan
nama-nama seperti Honimoa, Siri Sori, Nusa Laut dan Haruku.
Fragment dari Laporan itu sebagai
berikut7 :
Onder Honimoa de nieuwe steene
vesting Duurstede op de klip Saparoua, houwel de voorige redout op
Sirrisorry genoegh geweest soude sijn en de redout Beverwijck op’t
eylandt Nussalaut, onder Harouco de redout Zeelandia.
(di pulau Honimoa, ada benteng
baru yang berbatu bernama Duurstede di tebing Saparua, pengganti redout di Siri
Sori (Hollandia), juga ada redout Beverwijck di pulau Nusalaut dan redout
Zeelandia di Pulau Haruku)
· Pada laporan
di atas, terlihat jelas bahwa benteng baru itu telah bernama Duurstede setelah
5 tahun beroperasi (lihat juga artikel ini pada seri 3 d)
· Benteng baru
yang berbatu itu terletak pada sebuah tebing di (negeri) Saparoua
· Penyebutan
nama Saparoua pada laporan itu adalah nama negeri, bukan nama Pulau. Nama Honimoa
masih tetap digunakan sebagai nama Pulau
Peta arsitektur Duurstede (1701) |
Peta lokasi benteng di Lease oleh Isaac de Graaf (1695) |
Catatan Kaki:
1. Generale Missiven Gouverneur
Generaal VOC, Willem van Outhoorn tertanggal 19 Februari 1697. K.A. 1465,
fol. 1782-1953 (di muat oleh W.Ph. Coolhas dalam Generale Missiven van
Gouverneur Generaal en Raden en Heeren XVII der VOC , vyfde deel/volume 5,
Martinus Nijhoff, s’Gravenhage, hlm
822-833)
2. Der Kloot, van Rhede, M.A, De
Gouverneurs Generaal en Comisarissen-Generaal van Nederlandsch Indie 1610-1888,
S’Gravenhage, W.P. van Stockum en zoon, 1891 (hlm 71-72)
3. Valentyn, Francois. Oud en Nieuw
Oost Indie (twede deel) Beschyving van Amboina Vervattende......., Joannes van
Braam, Dordrecht, 1724 bag 2 (hlm 2-4 dan hlm 39)
4. Niemeijer, Hendrik.E, End, Th van
den, Schutte, G.J. Bronnen Betreffende Kerk en School in de gouvernementen
Ambon, Ternate en Banda ten tijde van de VOC (1605-1791), Eerste deel (bijlagen
halaman 32) HUYGENS ING (KNAW), Den Haag, 2015
5. Niemeijer, Hendrik.E, End, Th van
den, Schutte, G.J. Bronnen Betreffende Kerk en School in de gouvernementen
Ambon, Ternate en Banda ten tijde van de VOC (1605-1791), Eerste deel (bijlagen
hlm 29) HUYGENS ING (KNAW), Den Haag, 2015
· Haan, de F.
Oud Batavia (Eerste Deel), G.Koll en Co, Batavia, 1922
· Bois, J.P.I.
du. Vies des Gouverneurs Généraux, avec l'abrégé de 1'histoire des
établissemens Hollandois aux Indes Orientales, La haye, 1763
· Meinsma, J.J. Geschiedenis van de Nederlandsche Oost Indie Bezittingen, (2 volume),
Joh Ijkema, Delft, 1872 en 1873
· Mijer, P. De
Governeurs – Generaal van Nederlandsch Indie, Lands-Drukkerij, Batavia, 1843
6. Idem
· Der Kloot, van
Rhede, M.A, De Gouverneurs Generaal en Comisarissen-Generaal van Nederlandsch
Indie 1610-1888, S’Gravenhage, W.P. van Stockum en zoon, 1891 (hlm 71-72)
7. Catatan kaki no 1 (hlm 823)
8. Generale Missiven Gouverneur
Generaal VOC, Willem van Outhoorn tertanggal 6
Desember 1698. Kol. Arch. 1488, fol. 8-277 (di muat oleh
W.Ph. Coolhas dalam Generale Missiven van Gouverneur Generaal en Raden en
Heeren XVII der VOC , zesde deel/volume 6, Martinus Nijhoff, s’Gravenhage, hlm
17-47)
9. Idem (hlm 17 dan 18)
10. Generale Missiven Gouverneur
Generaal VOC, Chrstoffel van Swoll tertanggal 14 Januari
1715. Kol. Arch, 1739. fol. 1431-1599 (dimuat oleh W.Ph. Coolhas
dalam Generale Missiven van Gouverneur Generaal en Raden en Heeren XVII der VOC
, zevende deel/volume 7, Martinus Nijhoff, s’Gravenhage,1979, hlm136-152)
11. Catatan kaki no 5
12. Idem
13. Catatan kaki no 10 (hlm 136)
14. Memorie dienende tot instructive
……..door Pieter Gabrij 22 Mei 1725. ARA : VOC 2029 fol 37 – 74 (in Knaap,
Gerrit.J. Memorie van Overgave van Gouverneur van Ambon in de zeventiende en
achtiende eeuw, ‘S Gravanhage, Martinus Nijhoff, 1987 hlm 307 - 314)
15. Niemeijer, Hendrik.E, End, Th van
den, Schutte, G.J. Bronnen Betreffende Kerk en School in de gouvernementen
Ambon, Ternate en Banda ten tijde van de VOC (1605-1791), Eerste deel (bijlagen
halaman 30) HUYGENS ING (KNAW), Den Haag, 2015
16. Idem
17. Catatan kaki no 14 (hlm 311)
18. Memorie soo wegens den
jegenwoordigen toestand ………door Stephanus Verslluys 25 Mei 1727, ARA: VOC
2072 fol. 58-95; VOC 2057 fol. 348r -366r (in Knaap, Gerrit.J.
Memorie van Overgave van Gouverneur van Ambon in de zeventiende en achtiende
eeuw, ‘S Gravanhage, Martinus Nijhoff, 1987 hlm 314-322)
19. Niemeijer, Hendrik.E, End, Th van
den, Schutte, G.J. Bronnen Betreffende Kerk en School in de gouvernementen
Ambon, Ternate en Banda ten tijde van de VOC (1605-1791), Eerste deel (bijlagen
halaman 30) HUYGENS ING (KNAW), Den Haag, 2015
20. Catatan kaki no 20 (hlm 320)
21. Memorie dienende tot instruvtie
door Jacob de Jong, 27 Mei 1743. ARA: VOC
2635 fol. 91r-162v; Arsip: Ambon 716h (in Knaap,
Gerrit.J. Memorie van Overgave van Gouverneur van Ambon in de zeventiende en
achtiende eeuw, ‘S Gravanhage, Martinus Nijhoff, 1987 hlm 334 - 350)
22. Idem (hlm 335 dan 350)
Tidak ada komentar:
Posting Komentar